Ameliyat Sonrası Yara Bakımı
Ameliyat sonrası yara bakımı oldukça önemlidir. İyileşme süreci, oluşma mekanizmasından bağımsız olarak temelde 3 aşamada gerçekleşir. Bunlar; enflamatuar, proliferatif ve yeniden yapılanma aşamalarıdır.
Enflamatuar faz, yaranın oluşumundan hemen sonraki, vücudun yaraya tepki verdiği aşamadır. Yara, oluştuğu bölgede lokal olarak enflamatuvar medyatuarlar aracılığıyla damar genişlemesine sebep olur. Bölgede artan kan akışı da orada fatositik lökositlerin artmasıyla sonuçlanır. Bunlar bakterileri sindirme ve cansız dokuyu otoliz etme işine yararlar. Bu aşamada enflamasyonun klasik belirtileri gözlemlenir; ağrı, fonksiyonsuzluk, kızarıklık ve ödem gibi.
Proliferatif aşamada yara yavaş yavaş toparlanmaya başlar. Kolajen ve ekstraselüler matriks içeren granülasyon dokusu, yavaş yavaş yara yerini doldurmaya başlar. Yara yeri yavaş yavaş dolmaya başladıkça yara yerleri kenarlarında epitel doku oluşmaya başlar ve yara gerilmeye başlar. Sonunda tam epitelleşme oluşur ve yara dokusunun üst kısmı epitel dokuyla kaplanır.
İyileşmenin son aşaması olan yeniden yapılanma ise yara kapandıktan sonra başlar. Bu aşamada, yara yer, artık eski gerginliğine kavuşur ve bu bölgedeki damarlar küçülerek tekrar vücudun normal kan akışına dönüşü sağlanır.
Yara İyileşmesi Tipleri
Çoğu cerrahi yara birincil iyileşmeye imkan vermek için tamamen kapatılır ve minimum yara izi kalması ve yaranın hızlı epitelleşmesi için tamamen kapatılır.
İkincil iyileşmede ise yaranın bir kısmı kasti olarak açık bırakılır. Bunun sebebi, bir enfeksiyon varlığı ya da yara kenarlarının tam olarak düzgün ayarlanmasının mümkün olmaması olabilir. Bu tip iyileşme, birincil iyileşmeye nazaran daha yavaş olur ve daha çok iz bırakır.
Operasyon Sonrası
İyileşme mekanizmasından bağımsız olarak, operasyon sonrası yara bakımının temel amaçları aynıdır. Bunlar, yaranın komplikasyonsuz bir şekilde hızlıca iyileşmesini sağlamak, yara bölgesinin eski fonksiyonunu kazanmasını temin etmek ve bunları yaparken estetik açıdan mümkün olduğunca az iz bırakmaktır.
Operasyon sonrası ilk zamanlarda, tam epitelleşme ve yapılanma oluşana kadar sütür, bandaj, tampon gibi desteklerin kullanılması gerekebilir.
Cerrahi sonrası aşamada yara yeri enfeksiyonunu önlemek için yapılması gerekenler şu şekildedir:
Kıyafet değiştirirken bu bölgeye değmeyiniz.
Geçirilen operasyona bağlı olmakla beraber, genel olarak ameliyat sonrası ortalama 48 saate kadar bölgeye temas edilmemesi gerekir. Eğer müdahale ya da kontrol gerekliyse bu aşamada steril ekipmanın kullanımı mühimdir.
Değişkenlik gösterse de ortalama olarak 48 saat duş almayınız. Sonrasında da yara bölgesine herhangi bir kimyasal ürünün temasından kaçınınız.
Eğer yara yerinde açıklık bırakıldıysa, kıyafet değiştirirken kolaylık sağlayacak kıyafetler tercih ediniz; tişört yerine gömlek gibi.
Yara yerinin tavsiye edilen zamanda, söylenen şekilde tavsiye edilmesi, bölgenin temizliği ve hızlı yara iyileşmesi için mühimdir.
Yara yeri tamamen iyileşene kadar o bölgenin kullanıldığı fiziksel aktiviteden kaçınınız. Aksi takdirde iyileşme gecikebilir ya da yara yeri açılabilir.
Dikiş varsa alınması, kullanılan bandaj, tampon, dren vb. araçların ne zaman çıkarılacağı tamamen ameliyatı gerçekleştiren doktorun karar vereceği bir husustur. Kesinlikle tavsiye edilmeden bu tip kararlar vermeyiniz.
Eğer; artan ağrı, kızarma, akıntı, kanama, kötü koku, görüntüde değişiklik, ateş bulgularından biri ya da birkaçı varsa derhal doktorunuzla iletişime geçiniz.
